NEPAL: mei 2008

NEPAL is een rechthoekig land ingeklemd door twee machtige buren: Tibet/China in het noorden en Indië in het zuiden. Het is een klein land maar als we over hoogte spreken, komt het op de eerste plaats. De volledige noordergrens wordt ingenomen door het Himalaya gebergte en op 's lands grondgebied bevinden zich acht van de tien hoogste bergen ter wereld.
Het is een arm land maar rijk qua natuur en qua cultuur. Het Annapurna stuk van de Himalaya-keten bevindt zich in het centrale gedeelte van het land, ten noorden van Pokhara. Van west naar oost strekken zich uit: Dhaulagiri 8167m, Annapurna South Face 7219m, Annapurna I 8091m, Gangapurna 7455m, Annapurna II 7555m, Fishtail 6997m, Annapurna IV 7525m, Annapurna II 7925m.
De breedte van het land is gemiddeld 160 km en op die afstand varieert de hoogtegrens van 100m in de Terai provincie tot 8.850m voor de Mt Everest. Van tropisch warm tot arctisch koud.
Het droge seizoen loopt van oktober tot mei.
Nepal is het goedkoopste toeristenland van de regio. Je budget is ongeveer de kost van je outdoor activiteiten plus 15 à 20 € per dag voor eten en slapen (zie ook onderaan: LEVENSDUURTE IN NEPAL).

Vooraf
We zijn met z'n tweeën: Lieven (alias Tjeefken) en Martin (alias Martins). De start van deze trip heeft wat voeten in de aarde gehad. Niet de voorbereiding, want dat is plezierig. Wel dat we met zijn tweeën in panne vielen kort voor vertrek. Tjeefken krijgt pas in de voorlaatste week groen licht van de specialist om zijn gehavende en versleten heupen te testen op de Himalaya flanken. Ikzelf krijg exact één week voor afreis een keelontsteking, die pas met de nodige binnenrust en antibiotica op de valreep gestopt wordt. 't Is te zeggen als we al 2 dagen ter plaatse zijn, net voor de start van de Jomsom trek. We zwijgen dan nog over mijn artroseknie.
Hierna het reisverslag van 2 medische gevallen naar de flanken van 's werelds hoogste bergketen.

Martin (l) en Lieven (r)

Dag 1 -----Zaterdag 10 mei -----Landegem - New Delhi

Om 7u50 's morgens verkoopt Car - een BL (Bekende Landegemnaar) - ons in Landegemstation twee ticketten naar de luchthaven. En 't begint al: de omnibus naar Gent heeft 12' vertraging. Maar de intercity komt Gent-St-Pieters binnengereden nà de omnibus, dus geen probleem met de verbinding. Zelfs niet in Brussel-Zuid waar de trein naar de luchthaven ons opwacht! Leve het openbaar vervoer. Tjeefkes grimas verandert in een glimlach.
Het wordt een vlucht zonder problemen met de Indiase maatschappij Jetairways. Het is een modern vliegtuig met voldoende beenruimte en met een flatscreen ingebouwd in de achterzijde van de zetel voor u. De gebruikersvriendelijkheid neemt steeds toe: het is een touchscreen en de film-, muziek-, nieuwsmogelijkheden zijn uitgebreid. Het icoontje 'Rockmusic' verbergt - ik zou zeggen uiteraard - Led Zeppelin's laatste: Starship. Ook veel keuze uit … Bollywoodfilms. Maar we verkiezen Hollywoodfilms en kijken naar Rambo, de laatste van Stallone.
We landen 8 uur later te New Delhi, door iedereen gewoon Delhi genoemd. Als het vliegtuig tot stilstand komt en iedereen rechtspringt, horen we plots voor ons en naast ons Nederlands spreken. We maken vluchtig kennis met een koppel uit Gent en uit Grimbergen. Ge moet daarvoor eerst 8 uur op ne vlieger bijna naast elkaar zitten…

DOUANECONTROLE IN DEHLI

De Indiase douane huldigt het principe: waarom gemakkelijk als het moeilijk ook kan. Omdat we een connecterende vlucht hebben naar Kathmandou morgenvroeg om 7u èn geen Indiaas visum, mogen we in geen geval buiten de luchthavenhal. Zelfs onze bagage mogen we niet ophalen! We worden naar de kant verwezen en een autoritaire douanier maant ons aan te wachten. 'En onze bagage?', vraag ik. 'Don't worry'. Daarmee moeten we het doen. Een half uur later komt een beambte onze paspoorten noteren, vliegtuigticket en de nummers van onze bagagebewijzen. 'Wait here, my collegue will get you in 10 minutes', zegt hij ons. Een half uur later worden we geleid naar de neutrale ruimte van de luchthaven. Daar worden nogmaals onze namen, paspoortnr en bagageslipnummers genoteerd in een 'register'. De man legt ons uit dat we hier MOETEN blijven en voegt eraan toe: daar is water, daar is koffie en daar kan je iets eten. 'En onze bagage?', vraag ik. Die moeten we morgenvroeg identificeren aan het vliegtuig. En hij is weg.
Een 1u½ heeft deze cinema geduurd en om 1 uur 's nachts lokale tijd vinden we onszelf terug in de in-transit-zone tussen een 20-tal andere gestranden. We trachten wat te slapen.

Dag 2 -----Zondag 11 mei -----New Delhi - Kathmandou - Pokhara

Onze aansluitende vlucht naar Kathmandou is om 6u45. Maar op het vliegtuig geraken is buiten de Dehlise douaniers gerekend …

DOUANECONTROLE IN DEHLI … vervolgd

Om 4u worden we gewekt uit een slaap die er eigenlijk nooit ene is geweest: 'Kathmandou passengers?' Een vinnige medewerkster van Jetairways noteert nogmaals alles, dubbelcheckt ons paspoort en neemt onze vliegtuigtickets. We moeten haar volgen uit de neutrale zone tot in een hal. 'Wait here', zegt ze en verdwijnt. Onze tickets? Onze boarding passes? Onze bagage?, flitst het door mijn hoofd. Kort daarna verschijnt een collega en - wa groate gè - hij noteert nogmaals alles, controleert paspoort en laat het papier ondertekenen door zijn chef. Ondertussen is vijf man gearriveerd met een stootkar waarop onze rugzakken liggen (oef!) tezamen met de andere bagage van nog een tiental Kathmandou passagiers. Nog een half uur later arriveert de vinnige juffrouw met een hoop instapkaarten en bagageklevers. Iedereen moet zijn bagage identificeren en de vinnige juffrouw plakt er een zelfkleverken op. Dit gedoe gebeurt in een zone van het luchthavengebouw klof temidden het heen en weer gestap van passagiers die van de check-in balie naar de security check gaan.

En ja, onze groep 'neutralen' mag ook door de security check. We hebben nu allen een instapkaart en de vijf man rijden de stootkar de andere kant op, hopelijk richting ons vliegtuig.
Nu gebeurt iets heel grappigs. Een juniorken van de security vraagt me mijn handbagage door de X-ray machine te schuiven en leidt me niet door de metaaldetectie-boog maar ernaast?!! Hetzelfde doet hij met twee mensen na mij. We staan verbouwereerd naar elkaar te kijken van 'hoe kan da nu'. Maar zijn chef krijgt het in de smiezen. Wij onmiddellijk teruggestuurd en da juniorken krijgt daar nu toch een uitbrander.
We geraken uiteindelijk in gate 2 waar we het Grimbergen's koppel terugzien. Zij zijn daar geraakt zonder ongemakken omdat ze een Indiaas visum hebben.

We landen om 8u in Kathmandou. Een harde landing aan veel te hoge snelheid waardoor de piloot heftig in de remmen moet. We recupereren onze bagage en wandelen naar de domestic airport om de vlucht te nemen naar Pokhara. Deze vlucht had ik thuis via internet geboekt en betaald bij Yeti Airlines. En ongelooflijk maar waar: we staan op de passagierslijst. 'Kunnen we geen vlucht vroeger nemen', vraag ik. Het is halftien en om tien uur vertrekt een vroegere vlucht. OK zegt de bediende maar haast u. We lopen naar de gate waar de balievrouwtjes ons opwachten en rijden onmiddellijk in een busje naar het vliegtuigje. Het is een soort vliegende sigaar en kan 28 mensen plaatsgeven. Onze rugzakken worden manueel van het busje gehaald en in de laadruimte geladen. Drie mannen checken nog eens alles vooraleer we het vliegtuig mogen instappen. We voelen ons een beetje VIP. Tot hèt grappigste moment van de dag komt: we stappen op het vliegertje en zijn gans alleen?!? Doodleuk wordt de cabinedeur dichtgetrokken en met zijn drietjes (wij en de stewardess) vliegen we naar Pokhara, waar we 25' later landen. Ongelooflijk maar waar.
De resterende halve dag in de nummer twee stad van Nepal wordt een verkenningsdag langs Lakeside (langs het Phewa Tal meer, Nepal's tweede grootste). Deze 2 km lange laan is een aaneenschakeling van restaurants, cafés, bars, kraampjes, internet, massagesalons, reisbureaus, trekkingorganisaties en heilige koeien (die vrij rondlopen).

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Dit volk is onlangs zijn koningsdom en zijn maoïsten-vechtersbazen kwijt geraakt en heeft een prille democratie in de plaats gekregen, na echte verkiezingen dit jaar. Het is er nu relatief rustig.
· We recupereren onze bagage in Kathmandou en tot onze verbazing is elke zijzak en elke kliksluiting van onze rugzak verzegeld. Ja echt, met loodjes en ijzeren draadjes. Dat hebben ze ons gelapt in Delhi. De schrik moet er goed inzitten bij de Indiërs. Die verwachten zeker dat Osama zijn grot verlaat in buurland Pakistan en via Delhi een bezoek gaat brengen aan hun nieuw verkozen eerste minister?
· Toen we alleen op het vliegtuigje richting Pokhara zaten, bleef de stewardess in haar rol. Zoals het hoorde, sprak ze ons toe van: 'Dear ladies and gentlemen. Thank you for flying with Yeti Airlines …'. We kregen er de slappe lach van.

Dag 3 -----Maandag 12 mei -----Pokhara (820 m) - Beni (830 m)

Stipt om 10u zijn onze masseurs in de kamer van ons hotelletje (Noble Inn). We hebben gisteren een Full-Body-massage van een uur besteld voor ons beiden. Veur minder doeme't niet.
Om half twaalf maken we kennis met onze dragers: 2 jongelingen van 22 jaar, Bhim en Radgers of zoiets. We noemen hem Roger. Samen vertrekken we met de bus naar Beni, waar we morgen onze 7-daagse trek starten.
Een (chicken)bus nemen in Nepal is een avontuur. Tussen de 4 en de 6 uur zou de tocht duren. Beter schatten kan niet. Over de vertrekchaos alleen kan een lijvig verhaal geschreven worden. Het gediscuteer, het nerveuze gedoe, het in en uit de bus stappen, het laden van de bagage op het dak en de vijf valse starts maken allemaal deel uit van het startritueel.
Bhim stelt ons voor om op het dak plaats te nemen, maar met mijn zorgelijke keel pas ik. We murmen ons naar stoel 5 en 6. Onze dragers kruipen op het dak bij de bagage. De bus zit constant overvol inclusief de manden met materiaal. Iedereen kan om het even waar op- en afstappen. Er hangt een zweetgeur. In elk 'belangrijk' dorp wordt eventjes gestopt. Ik koop een zakje maïs: 5 rupees (twee frank).
Maar het meeste respect verdienen de buschauffeur en de garde. Op het stukje onverharde weg tussen Baglung en Beni moet de chauffeur al zijn rijtalent aanwenden om camions te laten passeren, over smalle brugjes te rijden, de putten in de weg te ontwijken. Moest ons lichaam uit olie en eieren bestaan, we waren nu mayonaise. Maar de chauffeur is niets zonder de garde. Naast zijn taken als ticket controleur, zwartrijders wegjagen en aan de bus hangen, moet hij ook koeien en ezels van de weg jagen, onderhandelen met de politie aan checkpoints en vooral de chauffeur begeleiden bij het zoveelste manoever rakelings langs de afgrond als er een tegenligger in zicht is. Hij doet dat door op de carrosserie te kloppen. Al hangend uit de bus klopt hij eerst traag en rapper als 't gevaarlijk wordt. Daarop vertrouwt de chauffeur want die heeft natuurlijk geen achteruitkijkspiegels. We komen gelukkig wel en gezond aan te Beni, alle knoken op hun plaats geschud: 5 u onderweg voor 85km.
Naast al dit busgedoe zouden we bijna vergeten door welk prachtdecor we rijden. Het voorgeborchte van de Himalaya is gekenmerkt door duizenden rijsterassen, regenwoud en diepe ravijnen ten gevolge van de erosie van de heilige Kali Gandaki rivier. Deze heilige zal ons de komende 7 dagen constant vergezellen.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? De rijdende Nepalees trompt op alles wat beweegt: katten, honden, koeien, ezels, mensen, (brom)fietsers en auto's.
· Tijdens de busrit wordt er ieveranst nieverst een plaspauze ingelast voor mannen èn vrouwen. Poenke, zonder schaamte trekken vrouwen hun rok naar omhoog en plassen maar. Noch ondergoed, noch BH's zijn aan hen besteed (tijdens een manoeuvre in de gang van de bus, rolt één borst uit het kleed van een jonge vrouw).

Dag 4 -----Dinsdag 13 mei -----Start Jomsom Trek. Beni (830 m) - Tatopani (1190 m)

Vanaf nu stappen we elke dag zo'n 10 km noordwaarts in het gezelschap van de heilige Kali Gandaki en kunnen we terecht in eender welk dorp(je) voor overnachting. De landschappen waardoor we trekken zijn afwisselend en gaan van regenwoud tot woestijnachtig. En natuurlijk ben je daar bovenop nog omringd door Himalaya pieken van om en bij de 8000 m. Deze trek en de volledige Annapurna cirkelroute is daarom de meest populaire wandeltocht in Nepal.
We hebben beiden veel goesting om deze 7-daagse tocht aan te vatten. Dag 1 is meteen ook de langste trekdag, een vrij vlakke tocht van 20 km. Vanaf nu staan we elke dag om 6u op en stappen we om 7u. We volgen een 4WD-spoor langsheen de heilige Kali Gandaki, die een diepe vallei trekt door het Himalaya voorgeborchte. De valleiwanden zijn steil en begroeid met regenwoud. De Kali is één en al stroomversnelling, echter niet geschikt voor commerciële rafts want er liggen teveel rotsen in het water. We steken de rivier tweemaal over via lange hangbruggen. Het 4WD-spoor was vroeger uitsluitend een wandelpad maar is nu een openbare weg geworden. Nepal bouwt spijtig genoeg aan een weg tot in Jomsom.
Ongeveer om het half uur kom je een dorpje, eerder een nederzetting tegen met 5 tot 20 huisjes. Maar zonder uitzondering vind je er telkens een café-met-terras, een winkel en een hotel-restaurant waarvan ik vermoed dat sommige maar één kamertje hebben.
Vanaf Tiplyang, een iets groter dorp na driekwart weg, wordt het 4WD-spoor wel erg ruw en verdwijnen meteen ook de wagens. Vanaf hier is het wandelpad uitgehouwen uit de rotswand en klimt boven de rivier uit. Het is bij wijlen smal met overhangende rotsmuur. We zien ook onze eerste echte Himalaya-piek: de Dhaulagiri (8167 m) en staan daar toch efkes van te kijken.
We komen na 5 ½ uur stappen toe te Tatopani. Deze stopplaats is niet meer dan één straat van 500 m lang, geprangd tussen de rivier en de valleiwand (foto links). Beide zijden van de straat bestaan integraal uit lodges, guesthouses, cafés en winkelkes. We slapen in de Dhaulagiri Lodge. 'Tato' betekent 'heet' wat duidt op de heetwaterbronnen in het dorp, waarin we ons laten bekomen na deze lange dag. En ze zijn heet, zo heet dat je er voetje per voetje moet aan wennen, dan langzaam de benen en daarna langzaam het lijf in het water laten glijden. Een pre-moessonbui verzacht een beetje het te hete water. Maar voor onze stijve spieren is het genieten geblazen.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Ze nemen de slechte gewoontes van hun Chinese buren over. De Nepalese man èn vrouw rochelt en spuwt er op los op straat, zonder gêne. Het zijn daarentegen geen rokers, valt ons op.
· In Tiplyang, een iets groter dorp, is een lagere school en ik vraag en bekom toestemming om een klasje te bezoeken. Ik kom binnen en uit alle 20 kelen worden we verwelkomd met 'Namaste' (Nepalees voor Hallo). Er zijn een tiental klasjes voor deze 6 tot 12 jarigen. Met ons erbij is het dolle pret voor hen, maar niet minder voor ons.

Dag 5 -----Woensdag 14 mei -----Tatopani (1190 m) - Ghasa (2010 m)

Op dit deel van de tocht snijdt de Kali Gandaki een kanaal tussen twee achtduizenders - de Annapurna 1 en de Dhaulagiri - en voert daardoor de titel van s'werelds diepste kloof. De twee Himalaya pieken zijn slechts 38 km van elkaar verwijderd in vogelvlucht en de rivier stroomt hier op 2.000 m. Dus is de vallei een kleine 6.000 m diep! Maar de beschrijving in woorden is spectaculairder dan het terrein zelf omdat onze achtduizenders, ondanks hun hoogte, weggestopt zitten achter het voorgeborchte. Dus die 6 km diepe ravijn kan je niet echt waarnemen.
Er ligt nogal wat ezelstront op de weg. Een teken dat er weinig tot geen verkeer meer is. Al het materiaal en voedsel wordt via ezelkaravaans en … mensen vervoerd. We zien dragers met enorme lasten op hun rug tot 80 kg, zegt Bhim. De last is groter en zwaarder dan de kleine, magere Nepalees die ze draagt. Op zo'n moment - met ons dagrugzaksken en twee dragers aan onze zijde - voelt ge u beschaamd en op uw ongemak.
De natuur is een kopie van gisteren. We volgen de vallei van de Kali Gandaki en klimmen geleidelijk omhoog tot in Dana (1400 m) en stappen verder tot aan de waterval Rupse Chhahara. Daar verlaten we het normale pad en steken niet de Kali Gandaki over, maar gebruiken een nieuwe (pas 6 maanden oude) weg, door het leger uitgehouwen in de bergwand. Deze nieuwe en bredere weg moet op termijn vervoer toelaten tot in Jomsom. Vanaf hier is het steil klimmen tot in Ghasa om uiteindelijk het hoogteverschil van 800 m te overbruggen tussen start- en eindpunt. Net als gisteren heeft de tocht vandaag terug 5 ½ uur geduurd. Hij was wel korter, maar veel steiler.
De moderne kamers van het Eagle Nest Guest House in Ghasa en zijn mooie bloementuin zijn een ware verademing, de WC en douche vlekkeloos. Tjeefken, wat last van zijn darmen en gisterennacht overgegeven, weet geen blijf met zijn geluk.
We 'bezoeken' Ghasa dat met een 15-tal huizen, nog kleiner is dan Tatopani. Na 10 minuten zijn we rond. S'avonds het vast ritueel met avondeten, een klapken doen de met collega-trekkers (ditmaal met een Engels koppel dat net twee jaar in Melbourne, Australië gewerkt heeft en terugkeert naar Bristol in Engeland). Vanavond kaarten we met hen: hertebokken. En om 21 u allen naar bed.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Hun favoriete gerecht en tegelijkertijd ook het nationaal gerecht is Daal Bhaat: linzensoep, rijst, nepalese patatjes. Lekker.
· Roger, onze drager, is een stille persoonlijkheid. Bhim, de andere drager, is extraverter en spreekt vrijuit over zijn Chinees lief die hij heeft leren kennen tijdens een trek. Zijn ogen fonkelen als hij vertelt dat hij in september naar China gaat reizen. Hij zingt veel tijdens het stappen maar zijn muziek lijkt meer op Gregoriaanse gezangen en dat is niet direct onze stijl. Ze kennen zo goed als geen Westerse muziek.

Dag 6 -----Donderdag 15 mei -----Ghasa (2010 m) - Larjung (2550 m)

In tegenstelling tot gisteren start de dag met een steile klim tot 2530 m door naaldwouden. Ezelkaravanen zijn ons deel. Bij elke karavaan zijn de eerste ezels gemaskerd. Het zijn ook de leiders van de bende. De klim duurt tot in Letekhola, waar we de Kali Gandaki oversteken op een hoge hangbrug, en duurt verder tot in Lete, waar we onze Annapurna-pas laten valideren, en dan verder tot in Kalopani. Op dit deel hebben we een prachtig zicht op de oostelijke flank van de Dhaulagiri (8167 m). Langs de tegenovergestelde zijde blinken de drie Nilgiri-pieken (7000 m).
Onderweg staan we plots voor een groot gat: een grondverschuiving heeft de baan weggespoeld en vervangen door een gapende afgrond.
Dhaulagiri (8167 m)

De weg is weg. Langs de overzijde staan 4 jeeps geblokkeerd. Onze drager zegt dat de reparatie weken kan duren! We klauteren in de modder langs de heuvelrand rond het gat. Lokale jongeren trachten op dezelfde manier een brommer naar de overkant te halen.
Tussen Kalopani en onze eindbestemming (Larjung) is de Kali Gandaki zeer breed en enkel in het middendeel is er nog sprake van een rivier. Het lijkt wel een uitgedroogd meer. We snijden hele stukken pad af door de droge meanders van de Kali te dwarsen. Op het einde van de moessonregens (aug-sept) moet dit prachtige beelden geven: de pieken die weerspiegelen in de Kali. De wind steekt op, een typisch verschijnsel in deze vallei en vooral heftig in de namiddag. Het is rugwind.
We eindigen de dag na 5u stappen in het dorpje Larjung op 2550 m, nadat we terug de heilige rivier overgestoken hebben. Larjung is gekenmerkt door overdekte en ommuurde wandelgangen tussen de huizen in een poging om de strakke winden uit de vallei te counteren. Er is terug maar één hoofdstraat.
Daar we s'morgens vroeg vertrekken, komen we steeds rond 13 u aan in onze eindbestemming. Dan volgt een vast namiddagritueel:

- eerst een welverdiende pint lokaal Everest bier, waarvan het minimumvolume 65 cl is.
- Dan eten we om daarna een douche te nemen en een dutje te doen.
- Dan verslag schrijven, stretchen, wa kletsen met de andere trekkers
- Het dorpje bezoeken
- Avondeten, wat (na)kaarten en vroeg in bed

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Als je trekt, heb je water nodig, veel water. Je koopt plastic flessenwater en zo krijgt het land per jaar 100 ton niet-recycleerbare plastic flessen 'kado'. Daarom stelt de overheid grote tanks water ter beschikking aan de trekkers in de voornaamste dorpen langs de wandelroutes. Daar kunnen we onze plastic flessen hervullen aan een lage prijs (aan 35 eurocent per liter).
· We leren onze dragers wat Nederlandse woorden: goedendag, goedenavond, enz. Bhim vraagt wat 'let's go' betekent in het Nederlands. 'Laten we gaan', zeg ik en sindsdien wordt elke rustpauze onderweg beëindigd met 'laten we gaan'.
· Onderweg ontmoeten we een Canadees gezin met drie kinderen. De ouders hebben 20 jaar geleden het Annapurna Circuit gedaan en stappen het nu met hun tienerkinderen. Zou nog een idee zijn voor mijn broer en zijn An, die 17 jaar geleden hetzelfde gedaan hebben.

Dag 7----- Vrijdag 16 mei -----Larjung (2550 m) - Marpha (2670 m)

De eerste twee dagen trokken we door smalle valleien met een denderende Kali Gandaki. Sinds gisteren is de vallei zo breed geworden dat het lijkt alsof de Kali zijn wild temperament kwijt is. De valleiwanden zijn majestueus en de valleivloer is één keienveld, netjes geërodeerd door de Kali. Op dit deel van de trek zijn de Himalaya zichten het best. Althans dat vertelt de reisgids, maar vandaag belemmeren wolken ons het zicht van de echte pieken. Een gemiste kans.
We passeren Tukuche, een vrij groot dorp waar we een lange pauze nemen op het terrasje van een Dutch bakery. We nemen ons tweede ontbijt: appeltaart en vanillepudding met thee. Er passeren rare kwiestenbiebels maar vooral vallen ons de vele lastezels op. De ezeldrijvers lopen altijd achteraan en hebben niet echt veel werk met die beesten, die altijd dezelfde wandelsnelheid aanhouden en netjes uit de weg gaan bij een obstakel. Ik heb hier ezels gezien voor de rest van mijn leven, 'k zweire 't ui.
Eenmaal weg uit Tukuche, komen we boven de boomgrens in een droog, woestijnachtig gebied met veel wind. Ook hier blazen de strakke winden in ons voordeel, net als gisteren. De trekkers in omgekeerde richting dragen allemaal stofmaskers. We klimmen door tot in Marpha (2670 m) waar we na 4 u wandelen toekomen. Vandaag is inderdaad de kortste trekdag. We overnachten in de Snowleopard Lodge. Marpha (door Lieven steevast 'Marva' genoemd) is letterlijk tegen de bergwand geplakt, die als bescherming dient tegen de valleiwinden. In dit langgerekt stadje van 1 straat gaan we voor het eerst winkelen. De Tibetaanse winkeltjes verraden de afkomst van de mensen hier. Ik zie T-shirts met 'Free Tibet'.
S'avonds is het terug verzamelen geblazen met de Canadezen en het Engels koppel. Er is ook een Duits koppel (40-ers) dat dezelfde route volgt, maar die vorderen langzaam, zo langzaam dat hun dragers er met ons grapjes over maken. Inmiddels is het hard gaan regenen, maar daarna klaart de hemel uit en zien we alsnog de Himalaya-pieken, net voor de duisternis invalt.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? We stappen door een streek waar de Nepalese vrouwen een rode vlek op hun voorhoofd hebben als teken dat ze getrouwd zijn. Ze zijn als het ware gebrandmerkt.
· Als we bezig zijn aan onze vanillepudding bij den hollander in Tukuche, passeren er ons drie Hindoes in traditionele klederdracht op weg naar Muktinath, een bedevaartsoord (zie dag 9). Ze lopen op hun … blote voeten. Rijke Indiërs daarentegen charteren helikopters naar Muktinath.

Dag 8 -----Zaterdag 17 mei -----Marpha (2670 m) - Kagbeni (2800 m)

'Laten we gaan', zegt Bhim met een Nepalees accent en om 7u30 zijn we weg. In tegenstelling tot gisteren is de hemel klaar en genieten we terug van de Dhaulagiri en de Nilgiri pieken. De wind is matig en we klimmen rustig langs de valleiwand naar Jomsom, het belangrijkste centrum van de regio en van waaruit we ook zullen terugvliegen naar Pokhara binnen een aantal dagen. Hier moeten we onze ACAP vergunning verplicht laten afstempelen.
Jomsom is een klein stadje met één brede straat en uiteraard tal van hotel-restaurants, lodges, terrasjes, maar ook een hospitaaltje, een legerbasis en een vliegveld. De vliegende sigaren landen en stijgen vlak boven onze hoofden want het pad passeert de landingsstrook. We houden hier een rustpauze niet zonder een chocoladepudding te verorberen.
We trekken verder en steken de Kali over naar de andere oever. Het is inmiddels een stuk in de voormiddag en de winden komen opzetten. Eénmaal buiten de beschutting van het dorp worden de winden echt heftig. Alle tegenliggers dragen stofmaskers. Het stof waait omhoog in deze steenwoestijn maar gelukkig is het voor ons steeds rugwind. Tjeefken krijgt er tsjiepogen van. Gelukkig blijft de natuur overweldigend.
We beslissen te lunchen in een dorpje zo'n half uur stappen voor ons eindpunt. Het dorpje ligt op de splitsing van het pad naar Muktinath en Kagbeni. We stoppen aan hotel-restaurant Hill-ton … Maar ondanks de naam is naar de WC gaan een kleine belevenis: franse WC op een 'opstapje' en waar je gebruikt wc-papier in een daartoe bestemde emmer moet smijten. Gelukkig hebben we eerst geëten.
We trekken verder langs de oevers van de Kali tot in Kagbeni op 2800 m, een dorp met vooral Tibetaanse afstammelingen. Het is een middeleeuws aandoend dorp met smalle, kronkelende en geplaveide straatjes die tussen de huizen een beetje op loopgraven lijken. Meteen goed om de winden te counteren. De bewoners wassen en plassen in afgeleide kanaaltjes. Kagbeni is ook de laatste stopplaats tot het geheimzinnige Koninkrijk van Mustang. Wil je verder trekken richting Mustang, dan moet je zomaar eventjes 700 $ (500 €) fee betalen. We slapen in het Asia Trekkers Home met zicht vanuit ons kamer op de Nilgiri piek.
Vanavond leren we onze en andere dragers hertebokken aan. Maar plots valt de elektriciteit uit (een dagelijks weerkerend fenomeen) en dan gaat iedereen gewoon slapen.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? De meerderheid van de Nepalezen, buiten de grootsteden, zijn vrij vriendelijk en begroeten alles en iedereen met Namaste (met de klemtoon op de laatste lettergreep). Aan de rand van ieder dorpje staat een bordje 'Welcome'.
· Voor het eerst sinds 5 dagen toont onze GSM - in Jomsom - veel blokskes en profiteer ik ervan om naar huis te bellen. Met een slaperige alloo verwelkomt Martine me: t'is 4 u s'nachts in België. Ik heb me vergist in mijn tijdsberekening …
· Terwijl ik dit verslag schrijf, is rechtover onze kamer - in een meditatieruimte - een Boeddhistische eredienst bezig: met gebed, eentonig gezang, bellen, cimbalen, trommels en trompet. Alhoewel dit een serieuze bedoening is, krijgen we de slappe lach.

Dag 9 -----Zondag 18 mei -----Kagbeni (2800 m) - Muktinath (3850 m)

S'morgens zien we vanuit onze kamer de Nilgiri schitteren in de zon (foto boven) . Om 7u15 klimmen we steil uit Kagbeni tot aan een soort blokhut. Van daar is het geleidelijk klimmen tot we Jharkot in het vizier krijgen. Jharkot ligt op 3500 m op een rotspunt, wat van ver zeer duidelijk te zien is. Het is ondertussen terug steil klimmen tot in het dorp. Net buiten Jharkot, op een heuvel zijn er 3 bankjes en genieten we van een 360° panorama. We zien onze eindbestemming - Muktinath - al liggen, waar we ons hotelletje (Hotel North Pole!?) binnentrekken na 4 uur klimmen in totaal.
Het decor vandaag is terug overweldigend met het besneeuwde Muktinath bergmassief constant in het oog. We hebben de Kali Gandaki vallei verlaten en trekken oostwaarts. We klimmen door een woestijnlandschap en langs moerassen. We naderen een uitzichtpunt en zien een groep mountainbikers daar een rustpauze nemen. Blijken het toch wel Limburgers te zijn zeker. Die kerels hebben het ganse Annapurna circuit afgereden inclusief de passage op 5416 m van de Thorung-La bergpas! Daar hebben ze hun fietsen gedragen door de sneeuw en bij vriestemperaturen. Straffe gasten.
Muktinath is een bedevaartsoord voor Hindoes en Boeddhisten met een hooggelegen, volledig ommuurd tempelcomplex. Het oord ligt nog iets hoger dan het dorp zelf (op 3900 m) en de meest gegoede bedevaartgangers (vooral rijke Indiërs) komen aan en vertrekken per helikopter. De gewone man gaat/sleept er zich te voet naar toe. We betreden de heilige plaats en zien een soort zuiveringsritueel van de Hindoes die kopje onder duiken in het ijskoude bergwater. Daarna doen ze een ommegang langs 100 waterstralen uit een muur. Met iedere waterstraal besprenkelen ze zich. Wat verderop ga ik een Boeddhistisch tempeltje - een gompa - binnen waar gelovigen hun ding doen. Ik zie een Westerse jongeling in meditatie (bekeerling?). In de gompa zien we de eeuwige vlam, veroorzaakt door opborrelend natuurlijk gas. Bij het buitengaan van het complex moeten we aan de klok trekken. Het is een allemaal een beetje een vreemde ervaring. Maar wat een contrast tussen die vredelievende mensen en Islam fanatici.
S'avonds bij het kaarten bestellen we een 'big pot tea'; komen ze daar af met een literthermos …

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Onderweg zien we regelmatig het teken van de maoïsten: sikkel en hamer. We zien ook veel hakenkruisen, destijds door de Nazi's overgenomen, maar wat hier een andere betekenis heeft. De dragers vertellen dat het een soort stempel is.
· De eerste verschijnselen van hoogteziekte tonen zich bij Tjeefken: hoofdpijn en kortademigheid. Maar voor de rest is er niets ergs te melden.
· Na het Muktinath-tempelcomplex vervolgt het pad richting de Thorung-La bergpas, 1400 m hoger op 5416 m! Ik volg het pad omhoog tot op een punt waar ik kan zien waar het pad naartoe leidt. Ik zie het in de verte gewoon recht de berg opgaan om dan te verdwijnen in de wolken. Ik denk aan 4 Landegemnaren, die ongeveer 18 jaar geleden het volledig circuit gewandeld hebben en uit die richting naar Muktinath afgedaald zijn: mijn broer Bart en An, Pietjen en An. Chapeau voor hen, want de overtocht van de andere kant van de berg tot hier is één lange, harde en vrieskoude dag van 10 uur. Een huzarenstukje.

Kagbeni in de vallei, op weg naar Muktinath

Dag 10 -----Maandag 19 mei -----Muktinath (3850 m) - Jomsom (2710 m)

Vanuit onze ontbijtruimte zien we wel 10 besneeuwde Himalaya-pieken. De lucht is strak blauw en het is alsof de Dhaulagiri, de Tukuche (6920 m), de Nilgiri en de andere namen ons voor de laatste keer willen uitwuiven, als compensatie voor de gemiste kans in dag 7.
Laten we gaan, zegt Bhim en we keren terug via dezelfde route als gisteren. Enkel Kagbeni laten we links liggen waar we een alternatieve route nemen tot we terug in onze vertrouwde Kali Gandaki vallei terechtkomen. Dit wil ook zeggen: wind, veel wind en ditmaal in 't nadeel. Uiteindelijk worden het nog afmattende laatste kilometers tegen de harde wind in en na 5 u labeur zijn we uitgelaten als we Jomsom bereiken. Het is niet alleen de eindbestemming van vandaag maar van de hele Jomsom Trek. 7 dagen trekken tussen de 's werelds hoogste toppen is een fantastisch nummer geworden. En daar hoort Everest bier bij.

Hoe hebben we geslapen?
Goed, dank u. We slapen in lodges of guesthouses in zeer basic kamers-met-eigen-WC/douche. Maar, Tatopani uitgezonderd, waren ze allemaal proper en altijd warm water voor de douche. Maar ja, voor gemiddeld 3 euro per kamer/per nacht mag je geen Hilton verwachten. Het zijn ook ideale ontmoetingsplaatsen met andere rugzaktoeristen.
Hoe was het met het weer en de temperatuur?
Het was 'T-shirt en korte broek'-weer behalve in de winderige Kali Gandaki vallei en in Muktinath. Daar was een extra trui en buff welkom. 'S namiddags komen er meestal donderwolken opzetten en kregen we een pre-moesson bui in onze nek. Figuurlijk dan want op die moment was de tocht al achter de rug en zaten we te genieten van een black tea of een Everest beer.
Wat hebben we zoal geëten?
Daal Bhaat, daal bhaat, daal bhaat. Het Nepalees gerecht bij uitstek (zie meer in sprokkels Dag 5). Maar soms aten we ook Nepalese patatjes met eieren, kip, pasta en zelfs één keer hamburger. Ik heb zeer veel Daal Bhaat geëten, vond het zeer lekker, terwijl Tjeefken meer Westers at. Maar toch heb ik hem af en toe met mijn eigen ogen rijst zien eten.
Hoe was het met de gezondheid?
Gelukkig hebben onze Westerse kwalen zich hier redelijk koest gehouden. Mijn knieën deden het voortreffelijk en buiten de dagelijkse algemene stramheid van het aantal uren stappen, is er niets belangrijks te melden. Tjeefke's heupen en rug hielden stand evenals zijn darmflora en -fauna met uitzondering van die ene keer toen een pot spicy kiekensoepe hem de das omdeed.
Niet alleen de Kali Gandaki vallei was winderig, wij ook.
Hoe waren de dragers?
Bhim en Roger waren gewillige en hulpvaardige dragers. Hun Engels kan beter. Van de meete Europese talen kennen ze tien woorden, nu ook van het Nederlands. 'Laten we gaan' is dè kreet van deze trek geworden. Ze verdienen 500 rupees per dag (5 €), wat niet zo slecht is als je weet dat 82% van de bevolking het met minder dan 2 € per dag moet stellen. We hebben hen een extra dag getipt.
Wat is er gebeurd met de collega trekkers?
Het Canadees paar met de tienerkinderen zijn niet geraakt tot in Muktinath en zijn al terug gevlogen naar Pokhara. Het Engels koppel dacht eerst om de circuit rond te maken en via Muktinath de Thorung-La pas over te steken. Ze hebben zich bedacht, nog een
Van l naar r: Martins, Roger, Bhim, Tjeefken

vliegtuigticket geregeld en om 2u s'nachts vanuit Muktinath teruggestapt naar Jomsom om er om 6u het vliegtuig naar Pokhara te nemen! Het Duitse (trage) koppel heeft de identieke route als ons gestapt en gaat ook morgenvroeg vliegen op Pokhara.
En wat ons vooral opgevallen is, zijn de vele 40-50-60 jarigen die we tegenkwamen gedurende de trek.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Nepal is nog steeds één van de armste landen ter wereld. Corrupte regeringen hebben daartoe bijgedragen. Het land, iets groter dan Griekenland, telt 27 miljoen inwoners met een levensverwachting van 61 jaar. 82% moet rondkomen met minder dan 2 € per dag. De gemiddelde leeftijd is 20 jaar. De bevolking groeit snel.
· Onze twee jonge dragers laten ons dikwijls voorgaan tot we uit zicht verdwijnen en halen ons dan in, of wachten ons op als ze nog maar eens te ver voor ons uitwandelen. Waarschijnlijk denken ze dikwijls: die twee Belgische mieten.

Filmpje over de Himalaya pieken

Dag 11 -----Dinsdag 20 mei -----Jomsom - Pokhara

We staan deze morgen om 5u45 aan de poort van het luchthavengebouw. Stilaan komen bekende toeristengezichten zich vervoegen, inclusief de drie schuchtere, giechelende Japanse meiden die we gisterenavond bij het avondeten ontmoet hebben. De check-in procedure is de primitiefste die ik ooit meegemaakt heb. Maar om 7u15 hangen we in de lucht. Voor een aangekondigde vlucht van 6u40 is dit naar Nepalese normen op tijd. We vliegen letterlijk tussen de valleiwanden van de Kali Gandaki terug naar Pokhara in een volboekt vliegtuigje die 14 passagiers kan vervoeren. Het is tijdens de terugvlucht dat we een eerste glimp opvangen van de Annapurna Range. Alle vluchten gaan enkel 's morgens door wegens de valleiwinden. Wat wij op 4 dagen deden (naar Jomsom stappen), doet dit vliegtuigje op 25 minuten: landen op Pokhara luchthaven, waar de landingsbaan grenst aan de achtertuinen van de omwonenden.
Deze voormiddag trekken we naar de hagelwitte World Peace Pagode, een bouwwerk op de top van één van de heuvels rond Pokhara. Ze werd gebouwd door Boeddhistische monniken ter promotie van de wereldvrede. Vanaf de pagode heb je een indrukwekkend zicht op het Phewa Tal meer aan uw voeten, van oud en nieuw Pokhara en van alle Annapurna pieken op een rij. Dit laatste enkel als het wolkenvrij is … maar dat is het niet vandaag! Onze tweede gemiste kans tot nu toe. Na een uurtje sightseeing, dalen we de heuvel af langs een pad door bos. Maar om één of andere reden missen we onderweg het juiste traject en komen we terecht aan de oevers van het meer. Door een vissersboot worden we 'gered' en naar de overkant gevaren voor 200 rps. Daar ontdekken we bloedzuigers op onze voeten, die we opgedaan hebben in het bos tijdens de afdaling.
Van namiddag wordt een luie halve dag: massage, haar kort knippen, baard eraf en voorbereiden van onze trip van morgen naar Tansen. Na 10 dagen Daal Bhaat, eten we vanavond sizzled buffelsteak met Everest bier. Na het eten gaan we een pint drinken in een bar met een optreden van lokale dansers, maar na onze eerste consommatie sprinten we naar het hotel: het optreden es een echte rampe.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? De winkeltjes langs de trekkingroutes en in de steden zijn ontelbaar. Ge vraagt u af of die mensen daarvan kunnen leven. Geen enkel artikel is geprijsd wat dus noodzakelijkerwijze 'onderhandelen' (lees: afbieden) vereist.
· Op elke reis laat ik me de baard afdoen met het schis (scheermes). Dit is altijd een beetje genieten. Elke keer vraag ik hen: 'be gentle' , als ze mijn keelbaard scheren, want een verkeerde beweging kan nare gevolgen hebben voor mij. De kapper van dienst verstaat niet helemaal mijn bedoelde grap en repliceert serieus dat hij reeds 12 jaar in het vak staat.
· Op het luchthaventje van Jomsom is er geen metaaldetectie-boog. Iedereen moet in een hok bij een veiligheidsbediende die u aftast. Aan Lieven vroeg hij: you like it?

Dag 12 -----Woensdag 21 mei----- Tansen

Door weersomstandigheden (teveel wolken) lassen we de parapente vlucht af en rijden we een dag vroeger dan voorzien naar Tansen.
Maar eerst zien we de wens van ons bezoek in vervulling gaan: de Annapurnas tonen zich vanuit onze hotelkamer. Ze zijn wolkenvrij gedurende zo'n kwartier. Het is ongelofelijk hoe dicht ze wel lijken. Ze zijn dan ook 6 km hoger dan de plaats waar wij staan.
Het is tijd om te vertrekken met onze gehuurde auto-met-chauffeur naar Tansen. We kunnen geen brommerken huren omdat … onze rijbewijzen thuis liggen. Tussen Pokhara en Tansen ligt de Siddhartha Highway, die 120 km kronkelt tussen valleien en relatief weinig verkeer slikt. Het wordt een adembenemende maar ook vermoeiende tocht over een parcours waar geen 100 m rechte baan te bespeuren valt en altijd klimmen of dalen. De Kali Gandaki en een zijrivier hebben er ruwe valleien gesleten. De valleiwanden zijn zeer groen en geven veel lommerte. Op zo'n weg ontdek je naast de natuur ook het alledaagse leven in niet-toeristische gebieden. We zien tientallen jongeren in uniform langs de weg te voet naar school gaan, we rijden door dorpjes van niemendalle, iedereen lijkt buiten te zitten op de stoep vooral de mannen terwijl de vrouwen werken, wegreparaties zijn aan de gang, bussen en vrachtwagens rijden elkaar klem, getoeter, enz.
Na 3 ¾ u arriveren we te Tansen, doel van vandaag. Tansen is een authentiek Newari dorp hoog op een heuvel (spreek niet van een berg, want daar ligt eeuwige sneeuw op!) met de Kali Gandaki rivier in het dal. De straten zijn er nauw en zo steil dat een deel gedwongen autovrij is. Tientallen winkeltjes-huisjes sieren de straten. Maar het is er druk, druk en dus ongelofelijk veel getromp. Dat Tansen niet teveel toeristen ontvangt, bemerken we aan het ontbreken van terrasjes en restaurants die naam waardig. We worden er bekeken van kop tot teen. Het geheel valt ons tegen en is eigenlijk geen speciaal bezoek waard, tenzij je er passeert op weg naar ergens anders. Omdat hier nog recentelijk maoïsten aanvallen geweest zijn, is het leger paraat en zien we verschillende mitrailleurposten.
We rijden 's namiddags terug naar Pokhara want morgen begint deel twee van de reis: Kathmandou en zijn vallei.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? De Nepalezen bestaan uit verschillende etnische groepen waarvan de Sherpas de meest bekende is voor ons. Ook de Newaris zijn een bekende groep die vooral in de Middelleeuwen de macht hadden maar nu ongeveer een kleine 10% van de bevolking uitmaken. Tansen was de hoofdstad van hun gebied. Het zijn ondernemende mensen.

Dag 13 -----Donderdag 22 mei----- Pokhara (884 m) - Kathmandou (1337 m)

In een laatste stuiptrekking om een onbelemmerd en panoramisch zicht te hebben op een rits Himalaya-pieken, charter ik een zonsopgang-autotocht naar Sarangkot. Maar Tjeefken gelooft er niet meer in en blijft in bed. Ik sta op om 4u30 en een kwartier later rijden we naar Sarangkot, een heuvel aan de rand van Pokhara. Ik geloof mijn ogen niet: onderweg massa's volk op de been, de jongeren aan het joggen, de ouderen aan het wandelen. 'Every day morning walk', beaamt de chauffeur. Een halfuur later sta ik met minstens 100 andere goedgelovigen op de top van Sarangkot. Ik blijf er een uur maar op geen enkel moment geven de wolken vrij zicht. Ik ben er aan voor de moeite, ik zie niets, nada, niente, nootses. Op de terugtocht naar beneden zie ik honderden soldaten in rijen per drie lopen (trainen) door de straten van Pokhara met rugzak en geweer. Amai!
Het is inmiddels 7u en tijd om de bus te nemen naar Kathmandou. Na het Beni busdebacle (dag 3) besluiten we om de iets confortabere toeristenbus te nemen. We vertrekken stipt om 7u30. We rijden net als gisteren op hobbelige, kronkelende wegen door de Trisuli vallei. Waar in Vlaanderen vlak de norm is, zijn door rivieren uitgesleten valleien de norm in Nepal. De valleiwanden worden voor elke vierkante meter bewerkt. De rijstterrassen zijn niet bij te houden maar naast rijst worden ook mais en zelfs aardappelen geteeld. We rijden een dikke 6 u tot aan de voorsteden van Kathmandou en dan nog eens 2 u door het onmogelijke verkeer in Kathmandou tot aan de busstand. Dus 8 u busplezier voor een dikke 200 km.
We nemen een taxi naar ons hotel (Blue Horizon) in de wijk Thamel, waar we bekomen van de trip. Daarna smijten we ons in Thamel, de meest toeristische wijk van 't stad. Het gekrioel, getoeter, gebedel en geleur is van een andere orde. In geen enkele stad op deze aardkloot heb ik al iets dergelijks meegemaakt. We ontmoeten per toeval het Duits koppel. Hun energie is bijna op en morgen ontvluchten ze deze stad. Hier moet je werkelijk de knop omdraaien.
'S avonds nemen we een riksja (fietstaxi) naar het Via Via café, een keten van Belgische trekkersrestaurants. Ze hebben er geen Duvel, maar wel Humo's.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Er zijn ook Nepalezen met slechte bedoelingen en daarom zijn reisgidsen nuttig want die leggen de trucs uit. Twee van die trucs-met-kwade-bedoelingen ondervinden we al meteen in Thamel. De truc met de melk: een moeder met baby op de arm vraagt om melk te kopen voor haar kind. Toevallig staat ze rechtover een supermarktje waar ze u de melk verkopen aan een veel te hoge prijs. Je geeft de melk en achter uw rug geeft de mama de melk terug aan het supermarktje en strijkt een commissie op.
· Tijdens het eetmaal in het Via Via Café komen ze kaarsen zetten op de tafels. Hoe romantisch denken we, maar 2 minuten later valt de electriciteit uit. Navraag leert ons dat per wijk de electriciteit 3 uur uitvalt en dit elke dag volgens een vast uurschema.
· Aan zowel de taxichauffeur die ons naar het hotel voert als de riksja-man die ons naar het restaurant fietst, moeten wijzelf (!) - met de Lonely Planet in de hand - tonen waar ze ons naartoe moeten brengen … De omgekeerde wereld.

Klagen dat je soms moet wachten aan de naftepomp. Kijk hier dan eens ...

Of klagen dat je soms in de file moet staan. Kijk hier dan eens ...

Dag 14----- Vrijdag 23 mei -----Kathmandou (KTM), Durbar Square

Vandaag beslissen we over de mountainbike tochten en met wie we in zee gaan. We willen een lokale gids mee op onze tocht om ons eerst uit 't stad te loodsen en om daarna de beste en rustigste wegen te kiezen. We proberen Nepal Mountain Bike Tours uit en op het moment dat we moeten beslissen, komt toch wel de gids aangereden zeker, die we op dag 9 (op weg naar Muktinath) ontmoet hebben tesamen met die Limburgse mountainbikers!! We herkennen elkaar en meteen is de deal beklonken. Hij zal met ons de tochten rijden. Het zijn zo van die toevalligheden in het leven die onbegrijpelijk zijn maar toch gebeuren. Voorzienigheid?
Daarna en nadat de regen gestopt is, doen we de stadswandeling uit de Lonely Planet. Allé eigenlijk ga je niet wandelen, ge smijt u in t'stad en ge draait de knop om. Vanuit Thamel gaan we naar de oude stad met zijn veel te nauwe straten en dan slenteren we verder naar de centrale plaats: Durbar Square. Daar zien we een concentratie van Hindoe tempels in pagodestijl en andere godsdienst-toestanden zoals schrijnen (foto links). De gebouwen dateren van de 16e - 18e eeuw en je ziet het eraan. Daarna wandelen we in Freak Street, in de jaren zestig dè plek van de toeristen èn van de hippies. Nu is Freak Street een doodgewone straat geworden die de concurrentie met Thamel niet overleefd heeft.
Maar naast de architectuur van Durbar Square is het evenzo interessant om de Nepalezen te bekijken en te zien hoe de stad leeft. De stad is mythisch en een aantrekkingspool voor veel backpackers en andere avonturiers. Aan twee eigenschappen kan je niet voorbij: mensenzeeën en getoeter. Ik kan niet begrijpen waar de mensen, de brommers en de auto's blijven vandaan komen. Zebrapaden moeten hier nog uitgevonden worden. Dus de straat oversteken doe je zomaar niet, enkel liefst daar waar Nepalezen ze oversteken om hen een beetje als schild te gebruiken. Er is constante verkeersopstopping en de Nepalees denkt dan: hoe harder ik tromp, hoe vlugger de file opgelost wordt. En het strafste is dat we in deze heksenketel geen enkele aanrijding gezien hebben tussen riksjas, fietsers, brommers, auto's, taxis en voetgangers. In dit mensenkluwen plus het constant mouwgetrek van bedelaars, verkopers en 'do you smoke?'-dealers, stijgen onvermijdelijk onze stressniveaus en moeten we een aantal malen langs de kant op een (dak)terras, eventjes weg uit de straten.
S'avonds na het eten belanden we in een café, The Bakery, waar doofstommen de dienst uitmaken. Het is wennen als de garçon 'vraagt' om te noteren in zijn boekje wat je wenst te drinken.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Er zijn ook Nepalezen met slechte bedoelingen. De truc met de rode vlek. Mannen komen op u af met hun vinger in een rode pot verf en vragen of ze een rode vlek op uw voorhoofd mogen zetten. Het brengt geluk zeggen ze. Bij de minste aarzeling of ja-knik, plaatsen ze de vlek en vragen er u schandelijk veel geld voor.
· Ik vermoed dat er in Nepal een wet gestemd is die bewoning op het gelijkvloers verbiedt, maar verplicht er een zaak te openen. Gans Kathmandou lijkt een aaneenschakeling van winkels en je vraagt je af of die mensen daarvan kunnen leven. Veel volk die passeert, weinig volk in de winkels.

Dag 15 -----Zaterdag 24 mei----- Mountainbiketrip: Scar Road

Wat is het belachelijkst: Thamel dwarsen in koerstenue tot aan het afgesproken vertrekpunt of - in de zon - met het regenvestje erboven? We kiezen voor het tweede. Even na 8u vertrekken we met zijn vieren (Rajeev, de gids, Tyler, een student uit de VS en wij) op de afgesproken plaats voor een klassieker uit de streek: de Scar Road Mountainbiketrip.
De beste tip van deze vakantie kwam van Tjeefken die aandrong om een gids in te huren tijdens onze geplande MBT's. Rajeev bewijst al zijn goudwaarde door ons de stad uit te gidsen alhoewel het verkeer op zaterdag amper de helft is dan tijdens de week. We slagen erin de Ring rond Kathmandou over te steken en beginnen nu een 24 km klim naar Kakani. De verharde baan (zij noemen dit 'blackroad') is vrij rustig, het hellings% doenbaar (6%) en we hebben veel lommerte van het Nagarjun Forest, waar we dwars doorheen rijden. Eenmaal uit het bos, kronkelt het hobbelige baantje zich langs de valleiwand naar omhoog, langs de eindeloze rijstterrassen. De laatste 4 km naar Kakani zijn steil (9%) en hier verschieten we, na 20 km klimmen in de benen, ons poer. Bovengekomen is de eerste rustpauze een feit en meer dan welkom. Van hieruit zou je prachtige Himalaya zichten kunnen bewonderen, maar de wolken zijn weeral present. Het leger heeft hier ook een standplaats met uitkijktorens en checkpoints.
Vanuit Kakani klimmen we 4 km verder, door het Shivapuri Nationaal Park (250 rps inkom). Dit wordt het hardste deel van de dag. Het bospad is zeer smal, steil en technisch, waardoor we meerdere malen van de fiets moeten om hem naar omhoog te duwen of hem over een riviertje te dragen. Na hard labeur, en einde adem, bereiken we het hoogste punt van de dag: 2500 m (KTM ligt op 1337 m). Vanaf nu is het alleen maar dalen. Het dalend stuk langs het bospad is echt een stuk waar je focus optimaal moet zijn. Rotsen, stenen, takken, riviertjes en bloedzuigers trachten u een loer te draaien. Tjeefken is even onoplettend en blafte, hij ligt op de grond. Niets ergs op het eerste zicht. Tijd om in de vallei te kijken is er niet, daarvoor moet je stoppen. We komen uit op een 4WD baan die er slecht bij ligt.
Ondertussen hebben we een sandwich met kaas en groenten in ons leize gespeeld. We volgen het vuile 4WD spoor en bevinden ons nog steeds in het Shivapuri NP. Van hieruit hebben we prachtige zichten op de KTM-vallei en op KTM zelf. Tot het 4WD spoor overgaat in blackroad (verharde weg). Wat een verademing. Nu halen we snelheid want de baan gaat steil naar beneden. STOOOOP roept de gids vooraan. Alle remmen dicht want net na een bocht is, midden de afdaling, een slagboom dicht. Het leger controleert onze ingangsticketten. We dalen verder tot in Budhanilkantha, een dorp 15 km van KTM. Daar is een klein tempelcomplex gebouwd rond de Slapende Vishnu (Vishnu is één van de drie Hindoe goden). We bezoeken het complex en het is er druk wegens talrijke Hindoe-volgelingen, die allemaal ode brengen aan hun slapende God, een in steen uitgehouwen slapende reus. Daarna dalen we verder tot in KTM en na 70km en 6 uur rijden, landen we terug op onze startplaats. De rit heeft heel wat energie en zweet van ons gevergd. This is the real stuff.
Elk nen Everest (65 cl) op een dakterras in Thamel moet ons vochtpeil terug naar boven brengen. We slaan aan de klap met een Zwitsers koppel die per moto door Azië trekt de komende 6 maanden. Ze zijn gestart in Goa, Indië. Het zijn zij die ons vertellen dat het helse Kathmandou klein bier is vergeleken met de Indiase steden, meteen een reden voor Tjeefken om Indië nooit te bezoeken. 65 cl bier na een zware inspanning doet ons besluiten om ons door een riksja naar het hotel te laten voeren.
S'avonds eten we uitgebreid pepersteak en chinese schotel voor … 3,85 €, drank inbegrepen. We gaan daarna naar een paar cafés met live muziek.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Het zijn spijtig genoeg ook straatkinderen die buiten op karton op de stoep slapen, bedelen en soms dreigen. We moeten ze alle dagen passeren op onze korte weg van het hotel naar Thamel centrum. Ik schat ze 5 tot 15 jaar. Ze roken allemaal.
· Moesten we met ons Flandriaatjes van Chop een paar van dergelijke MBT's doen, dan zijn ze rijp voor de schroothoop, denk ik. Het materiaal ziet enorm af.

Dag 16----- Zondag 25 mei----- Kathmandou, Patan

Vandaag staat Patan op het menu, een stad die grenst aan KTM aan de andere zijde van de Bagmati rivier. Vooraf hebben we gedacht dit met de fiets te doen, maar de verkeersdrukte doet ons besluiten een taxi te nemen. De rit naar het 5 km verder gelegen Patan illustreert nogmaals dat verkeersregels hier onbestaande zijn. Er zijn zo goed als geen verkeerslichten (zouden tot niets dienen), de voornaamste kruispunten zijn bemand met verkeersagenten.
We ontdekken verder en doen daarvoor beroep op een door de toeristische dienst van Patan uitgekiende stadswandeling: de Patan Tour. De toer brengt ons langs zijstraten en doorheen getunnelde (overdekte) doorgangen naar rustige binnenpleinen. Werkelijk overal staan kleinere tempels, stupas en schrijnen wat de indruk geeft dat de stad een openluchtmuseum is. Het eindpunt is Durbar Square of de centrale plaats. Hier staat de grootste concentratie tempels van het land. We bezoeken ook het Patan Museum. We lezen en horen daar zoveel goeds van, dat we bijna verplicht zijn een bezoekje te brengen. Maar als notoire niet-museum gangers, mondt dit ook uit in een verplicht nummer. We zien veel beeldjes en tekeningen van de verschillende Goden.

BRANDSTOFSCHAARSTE IN NEPAL

Er is brandstofschaarste in Nepal. Er zou een soort van conflict zijn met Indië over de prijs en de toevoer is gedeeltelijk afgesloten. Eén liter nafte kost 80 rps of 80 eurocent, wat zeer duur is gezien de levensstandaard van het land. Op de zwarte markt wordt het dubbele betaald. En we merken de schaarste:

• Kilometers rijen auto's en brommers staan aan te schuiven aan de benzinepompen. Werkelijk ganse straten zijn ingepalmd door aanschuivende auto's. En als de pomp leeg is, wordt er gewoon gewacht tot wanneer de tankwagen komt. Iedereen krijgt 10 l per tankbeurt.
• De onderhandelingen tussen klanten en taxichauffeurs zijn op het scherp van de snee want telkens weer komt de brandstofprijs en de schaarste ter sprake om hun prijs te verechtvaardigen. En hoe kom jij aan benzine, vraag ik onze taxichauffeur op weg naar Patan. Wel ik schuif vanavond aan en tegen morgenvoormiddag zal ik hopelijk aan de pomp staan en dan is er hopelijk nog brandstof over, antwoordt de man. Slaap je dan in de wagen? Ja, antwoordt hij.
  

Maar hoe hels moet de drukte dan wel zijn als al die honderden auto's en brommers, die nu staan aan te schuiven, mee in het verkeer belanden, vraag ik me af.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Er zijn leidingswerken bezig in Thamel. De meeste grondwerken zijn gedaan en de putten gedicht, behalve één put! DE PUT is er al vanaf onze eerste dag en wel op het druktste kruispunt van de wijk. Hij is zo'n 2 m3 groot en diep en natuurlijk niet gesignaliseerd. Hoe het komt dat er nog geen riksjas, autos, fietsers of voetgangers in gereden/gevallen zijn, is ons een raadsel. Elke dag passeren we DE PUT, maar de werkzaamheden vorderen moeizaam.

Dag 17 -----Maandag 26 mei -----Kathmandou

Vandaag is de dag teveel in KTM. De MBT is één dag uitgesteld wegens de val van Lieven eergisteren en de extra dag rust die hij daardoor nodig heeft. We lijden ook aan tempelitis: we hebben onze buik vol van tempels. En ook Thamel heeft geen geheimen meer voor ons. Bij zoverre dat de verkopers van de winkelkes ons herkennen en ons niet meer lastig vallen om te kopen. Ze denken van: t'es toch gien avance.
We slapen voor de eerste keer uit maar dat lukt ons niet echt. We zijn volledig ingesteld op het ritme van vroeg slapen en vroeg opstaan. En ondanks onze escapade van gisterenavond - tot half elf (!) naar een live band geluisterd - zijn we vroeg wakker. Trouwens het uitgangsleven in KTM stopt zowat rond elf uur s'avonds: live bands stoppen, cafés sluiten.
Deze morgen bezoeken we de Garden of Dreams, een oase van rust in deze vroegere koninklijke tuinen, weg van het gekke straatgedoe. We eten er de beste (en duurste) appeltaart tot nu toe.
S'namiddags charteren we een taxi die ons naar Swayambhunath (monkey temple) brengt. Deze Boeddhistische stupa ligt net buiten KTM op een heuveltop. De stupa is een witte halve bol met een toren erop en versierd met veel vlaggetjes. Er staan ook pagodes rond (Hindoeïsme). Overal en dus ook hier lopen de Boeddhistische en de Hindoeïstische bouwwerken door elkaar. Apen zorgen er voor de animatie en je bent er maar beter op je hoede. Zo verschiet een Indische vrouw zich een aap, toen een aap op haar sprong en haar ijscrème meegraaide. Vanaf deze heuveltop is er een indrukwekkend zicht op Kathmandou (foto links). Een student wijst ons voor 50 rps aan waar de voornaamste gebouwen en kenmerken zijn van de stad.
Het is heet vandaag en dus verzijlen we alrap in onze stamcafé voor nen Everest van 65 cl.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Ze hebben soms de neiging om het Engels fonetisch neer te schrijven wat wijze fouten oplevert. Spair parts ipv spare parts; roomcharch ipv roomcharge; mulsi ipv muesli; tonite ipv tonight, kwality ipv quality, dinning ipv dining.
· Er is gewerkt in DE PUT: er is een kooi in gemetst, waarschijnlijk als vergaarbak voor afval- of regenwater.

Dag 18 -----Dinsdag 27 mei

Dag 1: Kathmandou (1337 m) - Dhulikhel (1550 m) - Namobuddha (1700 m)

Vandaag start de tweedaagse mountainbike trip. Vandaag rijden we 60 km tot in Namobuddha. Maar eer we daar geraken…
KTM buiten geraken op een werkdag is het wapen van het recht van de sterkste hanteren. De voetganger is de zwakste, de openbare bus de sterkste. Alles daartussen doet zijn uiterste best om vooruit te komen, wij ook. Armgezwaai, 'het gat induiken', uw recht afdwingen, 'tuut tuut' roepen en tegelijkertijd heilig verklaarde koeien ontwijken evenals slapende honden temidden de straat heeft meer dan uw volle aandacht nodig. Toch bots ik twee keer met mijn pedaal tegen de kuiten van een voetganger. Bij ons steken ze daarvoor de middenvinger omhoog, hier krijgt ge een glimlacht terug.
Alrap brengt de gids ons weg van de drukte en we rijden langs de rijstvelden, op de richels ervan en door rivieren. We blijven binnenbanen volgen tot Bhaktapur, waar we rond de stad rijden (zoniet 750 rps ingang).
En nu volgt de ellende: een 4 km klim naar Nala op onverhard terrein. Je moet weten dat in Nepal off-road een andere dimensie heeft dan bij ons. De weg is bezaaid met keien en stenen wat maakt dat je telkens weer moet manoevreren en de minst slechte strook moet zoeken. Deze klim is steil waardoor we constant op onze 32 rijden achteraan en vooraan op het binnenblad (3 bladen). Boven op de top is er terug een legerbasis met uitkijkpost. We zijn duud en een been af.
We dalen naar Banepi en verder Dhulikhel en beginnen terug te klimmen op tarmacbaan richting Namobuddha. Na een paar km's slaat de gids rechtsaf en dan begint een 6 km lange klim op Nepalese off-road naar ons einddoel. 'Fucking road', sneert Tjeefken in zijn beste engels. En boven zijn me were duud en een tweede been af. Bij al dit afzien vergeten we bijna te vertellen dat we door een prachtig decor rijden met overal heuvels, rijstterrassen en bergrivieren. Zoals al eerder gezegd is dit eigenlijk de norm in Nepal. Door dorpjes rijden is plezant want de kinderen zien ons als een welgekomen afleiding. De 'Namastes' vliegen ons rond de oren.
Namobuddha, bereikt na 5 u fietsen, is een heilige stad voor de Boeddhisten want de legende wil dat Buddah hier herboren is (Namo = nieuw). Het dorp wordt volledig ingepalmd door een enorm Boeddhistenklooster (foto links). Omdat het enige hotel gesloten is, klopt onze gids aan bij het klooster. We mogen in de gastenkamers logeren op voorwaarde dat we meeëten wat de pot schaft. Geen probleem en we worden geleid van de ene kant van het domein naar de andere kant, tientallen monnikenblikken op ons gericht, langsheen de klas-, gebedslokalen en via hun slaapzalen naar onze gastenkamer: 4 op 2 m, 2 bedjes and that's it. WC en douche 20 m verderop. Warm water?, vraag ik en broeder overste die ons rondleidt, hoort het donderen in Keulen, allé pakt wa dichter, in Dehli.
'S avonds eten we met de monniken noedelsoep met groenten, en daarna naar ons Spartaans slaapkamertje. En toch had ik dit verblijf voor geen geld van de wereld willen missen. Al die jonge kerels (tussen 12 en 30 jaar) die jaren van hun leven opofferen voor gebed en meditatie: hoed af.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Op 1 juni 2001 gebeurde één van Nepal's grootste tragedies. Op een familiebijeenkomst van het Koninklijk gezin, schoot een dronken kroonprins 9 leden dood met een mitrailleur, inlcusief zijn ouders, de Koning en de Koningin. Daarna pleegde hij zelfmoord. De aanleiding zou een afgekeurde liefde geweest zijn door zijn ouders.

Dag 19 -----Woensdag 28 mei

Dag 2: Namobuddha - Panauti - Back Road to Kathmandou

We eten bij de monniken ons slechtste ontbijt in jaren: Tibetaanse thee (soort botermelk met zout), brood (soort mastieken bol) en een straf, ondrinkbare watersoep met groenten. Als we terug in de kamer komen, plunderen we onze voorraad repen.
Na afscheid aan onze vrienden de monniken en aan broeder overste rijden we terug naar Kathmandou via Panauti. In Panauti rijden we langs een rivier waar we 2 crematies zien: de dode wordt in een bed van houten takken in brand gestoken en de familie treurt vanaf de oever. Toch een beetje vreemd schouwspel voor ons Westerlingen.
Vanuit Panauti rijden we naar KTM via de verlaten en legendarische Back Door Road (30 km) dwars door een heuvellandschap (de Lakuri Bhanjyang heuvels). De eerste 5 km zijn geasfalteerd, waarvan de helft minstens 15% klimt (een soort langgerekte koppenberg) en we constant op onzen 30 rijden achteraan. Als we dit stuk ongeluk voorbij zijn, start de echte miserie: 10 km klimmen off-road. Het is gelukkig een minder steile klim, maar de stenen en keien veranderen uw gat in een pijnlijke vleesmassa. De weg is geen zigzag of spiraalbaan maar slingert zich van de ene heuvel naar de andere. We rijden steeds dieper in de heuvels. De weg versmalt en verruwt. Het is hier zeer verlaten. Na 2 uur bereiken we de top van de Lakuri-heuvel waar we, op het hoogste punt, eten op het balkon van een onverwacht sjiek restaurant met een fenomenaal uitzicht op de Kathmandou Vallei. Minpunt is de warmtemist die er hangt en aan de einder wolken waardoor we het zicht op de Annapurnas ontnomen worden (weeral). En ja, en ook hier is een legerbasis. We passeren een bemande mitrailleurpost.
Vanaf hier is het downhill. Het wordt een adrenaline afdaling waarbij het kleinste beentje in je lijf wordt losgetrild. Waarvoor je 2 u bergop nodig hebt, haspel je nu af in 15 min tot in de bewoonde wereld, het dorpje Lubbhu. Nog onder de indruk van de afdaling, beseffen we pas achteraf dat ze in dit dorpje het groot bord 'Happy New Year' nog niet opgeborgen hebben. Amper 5 km verder rijden we via de achterdeur Kathmandou binnen. Het materiaal moet enorm afzien in zo'n afdaling.
Er is bijna geen verkeer in KTM. Zijn we wel juist, richten we ons naar Rajeev? Maar 5 min later weten we waarom. We rijden in de staart van een grote demonstratie van de maoïsten. We zien een rode vlaggenzee (vlag met sikkel en hamer) tot zover ons oog reikt. De oproerpolitie in volledige uitrusting zien we in de zijstraten staan. Uitgerekend vandaag wordt het koningshuis omver geworpen. De Koning krijgt 15 dagen de tijd om zijn paleis te verlaten. We marcheren een half uur mee met de betoging, fiets aan de hand. En onwillekeurig wordt je meegezogen in de euforie van die mensen. Een kippevelmoment.

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? Het zijn zij die vandaag de Monarchie naar de geschiedenis hebben verwezen: leve de Republiek. De macht is nu aan de maoïsten (communisten) na 240 jaar lang corrupt bestuur van koningsgezinden. Dit volk koos voor radicale verandering. Het gaat hen goed.

RAJEEV RAI

Dat is de naam van onze mountainbikegids. Hij is afkomstig van de provincie West-Terai, dicht bij de Chinese grens. Zijn uiterlijk kan niet loochenen dat hij Mongoolse roots heeft. Zijn familienaam verraadt zijn afkomst/kaste: de Rai. Hij vertelt dat elke kaste haar eigen taal en cultuur heeft. De verschillende kasten/etnische groepen begrijpen elkaar niet, maar spreken de nationale taal tegen elkaar. Zijn ouders zonden hem en zijn broers en zus naar school in Kathmandou op 14-jarige leeftijd. Hij is nu 20 jr en sindsdien heeft hij hen nog niet teruggezien. Hij werkt als gids bij Nepal Mountainbike Tours en heeft geen vakantie en geen tijd om de verplaatsing te maken naar zijn ouders. 'I phone them from time to time', zegt hij.
We hebben hem per toeval ontmoet op dag 9 (tijdens trek naar Muktinath) en terug per toeval in KTM tijdens het boeken van onze MBT's. Toeval op toeval; zo gaat dat in 't leven.
Hij is een talentvol mountainbike rijder en doet mee aan alle (internationale) wedstrijden in Nepal. Hij behoort tot de beste van het land. Als ik zijn tijden hoor, weet ik het wel: 1u04 minuten op de klim tot in Kakani (1e deel Scar Rd - dag 15). Dat is gemiddeld 25 km/u. Hij leeft van zijn gidsinkomen èn van het prijzengeld verbonden aan de wedstrijden. 'I want become famous', voegt hij eraan toe, gevolgd door zijn typisch lachje. Misschien lukt het hem wel want hij staat op de cover van het juni nummer van een bekend Nepalees magazine: Alfresco. In een interview wil de reporter hem als schoolvoorbeeld opvoeren voor zijn generatiegenoten.
Zijn uiteindelijk levensdoel is genoeg geld verdienen om zijn ouders te laten overkomen naar Kathmandou. Hopelijk lukt hij daarin. Veel succes toegewenst, Rajeev!

Dag 20 -----Donderdag 29 mei----- Kathmandou - New Dehli

We zijn niet veel van zeg deze morgen. Het is onze laatste dag in dit mooi land. Ik schrijf wat aan mijn verslag, we maken onze rugzak klaar. We lunchen in 'The Bakery', waar de doofstommen ons voor de laatste maal bedienen.
Het is vandaag feest in Kathmandou, met betogingen/dansen aan het Koninklijk Paleis: waarschijnlijk aan het verifieren of de Koning wel degelijk zijn valiezen pakt. Onze taxirit naar het vliegveld ondervindt geen hinder. 's Namiddags om 15u45 vliegen we terug naar New Dehli, Indië. De bagagecontrole is ongemeen streng. Tot driemaal toe, inclusief de laatste maal halverwege de trap om in het vliegtuig te stappen. We landen 1 ½ uur later in Dehli waar we exact dezelfde in-transit-procedure moeten volgen als bij het heengaan (zie kaders dag 1 en 2). Deze keer moeten we zo'n 9 uur wachten in het stomme in-transit lokaal want onze nachtvlucht naar Zaventem vertrekt …

Sprokkels:
· Wie zijn de Nepalezen? De Republiek Nepal, dag 1.
· DE PUT is toegesmeten inclusief een nieuw laagje tarmac erover.

Dag 21----- Vrijdag 30 mei -----New Dehli - Landegem

… op het onmogelijke uur van 2u45, en landt 's morgens om 8u in Zaventem (4u tijdsverschil bijtellen). Met de trein gaat het richting Gent-St-Pieters waar Martine ons ophaalt.
Vakantie over. Op onzen buik: gien sanse.

KATERN

DE LEVENSDUURTE IN NEPAL

Softdrink: 25 eurocent
Bier (65 cl): 1,7 euro
Water (1 liter): 20 eurocent
Pasta eetmaal: 1,5 à 2 euro
Steak of Vis eetmaal: 2 à 2,5 euro
Daal Bhaat: 1,5 euro

Massage (1 uur - Full Body!): 7 euro
Haar knippen en baard scheren: 1 euro
Hotelovernachting (double, met bad): 15 euro
Guest House overnachting op Jomsom trek (double met douche): 3 euro
Taxi met chauffeur voor een uitstap van een ganse dag: 50 euro

Alles is zo spotgoedkoop dat Tjeefken er ons constant aan herinnert dat ge'er niet keunt aan gekluut zijn'. Maar hoe hoger je trekt (op Annapurna Circuit of Jomsom Trek), hoe duurder het eten en de drinks. De prijzen in Kathmandou liggen nog iets lager dan deze in Pokhara vanwege de harde concurrentie.

WAAROM ZICH ZORGEN MAKEN?
(vertaald uit het engels: WHY WORRY? Gelezen in onze Lodge in Larjung, dag 6)

Er zijn maar twee dingen om zich zorgen over te maken.
Of je bent gezond of je bent ziek.

Ben je gezond, dan hoef je geen zorgen te maken.
Ben je ziek, dan zijn er maar twee dingen om zich zorgen over te maken.

Of je geneest of je sterft.
Genees je, dan hoef je geen zorgen te maken.

Sterf je, dan zijn er maar twee dingen om zich zorgen over te maken
Of je gaat naar de hemel, of je gaat naar de hel

Ga je naar de hemel, dan hoef je geen zorgen te maken
Ga je naar de hel, dan zal je het zo druk hebben met handenschudden van oude vrienden,
dat je geen tijd zal hebben om je zorgen te maken.